System żetonowy – jak wprowadzić i wzmocnić pozytywne zachowania u dziecka?

System żetonowy, czyli jak wprowadzić i wzmocnić pozytywne zachowania u dziecka?

System żetonowy jest metodą behawioralną skupiającą się na utrwalaniu u dziecka pozytywnych zachowań. Uogólniając, system ten polega na przyznawaniu dziecku za pozytywne zachowania żetonów, które będzie ono mogło wymienić na nagrody.
Z systemu żetonowego można skorzystać np.:
-gdy chcemy, by dziecko wykształciło nawyk wykonywania konkretnego obowiązku
(np. mycia zębów, sprzątanie pokoju, odrabianie zadań domowych itp.)
-gdy chcemy, by dziecko opanowało jakąś konkretną umiejętność.

Jak skonstruować system żetonowy

1. Dokładne określenie pożądanego zachowania w sposób zrozumiały dla dziecka. Zachowanie powinno być opisane pozytywnie, czyli np. “Odrabiam zadania domowe”, a nie w formie “Nie możesz zapomnieć o zadaniu domowym”. Innym pożądanym zachowaniem może być np. wyjmuję naczynia ze zmywarki, myję zęby po kolacji, przed dobranocką sprzątam pokój, pomagam innym, dzielę się zabawkami, czekam na swoją kolej. W przypadku zachowań bardziej złożonych i skomplikowanych warto je podzielić
   na mniejsze elementy i ustalić, co wchodzi w skład danej czynności, np.

przed dobranocką sprzątam pokój:

– klocki do żółtego pudełka

– książki na półkę

– pluszaki do czerwonego pudełka

– śmieci z podłogi do kosza na śmieci.

Taką check listę warto zawiesić w formie plakatu/rysunku w pokoju dziecka i do niej się odwoływać.

2. Za pojawienie się konkretnego zachowania, dziecko otrzymuje określoną wcześniej liczbę punktów, które może wymienić na nagrody. Punkty powinny być przyznane od razu po wystąpieniu właściwego zachowania.
   

3. Ustalenie sposobu liczenia punktów (w zależności od wieku dziecka), np. przyklejanie żetonów na kartkę, wrzucanie kamyków, kasztanów, orzechów, szklanych kulek itp. do słoika lub przezroczystego pudełka .
   

4. Wspólne z dzieckiem określenie nagród (najlepiej skupiać się na nagrodach niematerialnych, czyli np. dodatkowych aktywnościach. Ważne, aby nagrody były atrakcyjne dla dziecka)

   -małe nagrody (możliwe do zdobycia w jeden dzień. Taką nagrodą może być np. dodatkowe 15 min oglądania bajek lub batonik)

   -duże nagrody (możliwe do zdobycia po tygodniu lub więcej, np. wspólne wyjście do kina, zakup zabawki)

    

O czym warto pamiętać przy systemie żetonowym

1. Nie odbieramy zdobytych przez dziecko punktów.

2. Za pojawienie się pożądanego zachowania przyznajemy punkt, niezależnie od innych zachowań dziecka.

3. Dziecko samo decyduje, na jaką nagrodę chce przeznaczyć punkty.

4. Jeśli dziecko uzbiera punkty na nagrodę, trzeba ją zrealizować najszybciej jak to możliwe.

5. Od czasu do czasu można wprowadzać nowe nagrody, żeby zbieranie punktów pozostało atrakcyjne.

6. By nawyk okazał się trwały, system żetonowy warto stosować przez okres
   od jednego do trzech miesięcy.